david hume felsefesi ne demek?

David Hume, Aydınlanma Çağı'nın en önemli filozoflarından biridir ve özellikle ampirizm, septisizm ve doğalcılık alanlarındaki katkılarıyla tanınır. Felsefesi, insan zihninin doğasına, bilginin kaynağına, nedensellik ilkesine ve ahlaki değerlere yönelik radikal ve etkili eleştiriler içerir.

Hume'un temel felsefi görüşleri şunlardır:

• Ampirizm: Hume'a göre tüm bilgilerimiz deneyimden kaynaklanır. Doğuştan gelen hiçbir fikir veya ilke yoktur. Zihnimiz doğduğunda boş bir levha (tabula rasa) gibidir ve deneyimler yoluyla dolar. Deneyimlerimiz ise izlenimler (duyularımız ve duygularımız aracılığıyla edindiğimiz canlı deneyimler) ve fikirler (izlenimlerin soluk kopyaları) olarak ikiye ayrılır.

• Nedensellik İlkesi Eleştirisi: Hume, nedensellik ilkesinin (her olayın bir nedeni olduğu inancı) akıl yoluyla kanıtlanamayacağını savunur. Nedenselliği deneyim yoluyla gözlemlediğimizi, ancak bu gözlemin gelecekte de aynı şekilde devam edeceğine dair bir garanti vermediğini iddia eder. Yani, geçmişteki deneyimlerimize dayanarak gelecekteki olaylar hakkında kesin çıkarımlar yapamayız. Bu, Hume'un tümevarım problemi olarak bilinen önemli bir argümanıdır.

• Septisizm: Hume'un felsefesi, bilginin sınırlarına dair derin bir şüpheciliği (septisizm) içerir. Özellikle, metafiziksel konularda kesin bilgiye ulaşmanın imkansız olduğunu savunur. Ancak Hume, bu septisizmin tamamen yıkıcı olmadığını, aksine akılcı ve dengeli bir yaşam sürmemize yardımcı olabileceğini düşünür.

• Ahlak Felsefesi: Hume, ahlaki yargılarımızın akıldan değil, duygulardan kaynaklandığını savunur. Bir eylemin iyi veya kötü olduğunu akıl yoluyla değil, o eylemin bizde uyandırdığı hislere dayanarak belirleriz. Empati ve sempati gibi duyguların ahlaki davranışlarımızı şekillendirmede önemli bir rolü olduğunu düşünür. Bu yaklaşım, duygusalcılık olarak bilinir.

• Doğalcılık: Hume, insanın doğasının ve doğal eğilimlerinin felsefi araştırmalarda temel alınması gerektiğini savunur. Akıl ve mantığın insan davranışlarını tam olarak açıklayamayacağını, duyguların, alışkanlıkların ve toplumsal etkilerin de önemli bir rol oynadığını vurgular.

Hume'un felsefesi, kendisinden sonra gelen birçok filozofu etkilemiş ve günümüzde de tartışılmaya devam etmektedir. Özellikle bilgi teorisi, ahlak felsefesi ve din felsefesi alanlarındaki katkıları büyük önem taşır.